Multipl sklerozda hastalıkla ilişkili belirti ve bulgular değişkendir ve MRG’de ak madde anormallikleri özgül değildir. Kimi MS hastalarında beyin MRG’de diffüz, büyük ve atipik lezyonlar da olabilir.
MS için patognomonik paraklinik test yoktur. Birçok durum MS’i klinik ya da paraklinik olarak taklit edebilir. Bu nedenle MS tanı ölçütlerinde “Başka bir durumla açıklanamama” kuralı vardır (Poser, MCDonald 2001, 2005, 2010). Sonuç olarak; MS, başka nedenlerin dışlandığı bir durumda zamanda ve mekanda yayılımın olduğu bir hastalığı ifade eder.
MS’te MRG; tanı, doğal seyir, patogenez, prognoz, korelasyon çalışmaları, ilaç etkinliğini, değerlendirme, bilişsel işlevleri değerlendirme amacıyla kullanılır.
MS’te MRG’nin Kullanım Alanları
Konvansiyonel MRG :
- Ak maddenin fokal demiyelinizasyonunu
- Kan-Beyin Bariyer bozukluğunu
- Lezyon içinde doku kaybını gösterir
Yeni MRG teknikleri :
Atrofinin büyüklüğü
Lezyonun metabolizması (Manyetik rezonans spektroskopi - MRS)
Dokunun yapısı (Manyetizasyon transfer - MT ve Diffüzyon)
Beynin kompanzasyon süreçleri (fonksiyonel MRG - fMRG)
Konvansiyonel MRG Sekansları
T2
FLAIR
PD
T1
T1+Gd
MS Lezyonlarının Özellikleri:
•Lezyonların önemli bir bölümü küçüktür
•Kimi zaman çok büyük lezyonlar da görülebilir
•Genellikle oval ya da yuvarlaktır
•Lokalizasyon (SSS’nin myelin olan tüm alanlarında olabilir):
–Ventrikül kenarı
–Korpus kallozum
–Beyin sapı/sereballum–Özellikle serebellar pedinkülde yer alabilir
•Seyrek bölgeler
–Talamus
–Bazal gangliyonlar
*Serebral korteks, uzun yıllar seyrek görülen bölgelerden biri olarak kabul edilirken, son yıllarda, MRG tekniklerinin gelişmesiyle birlikte daha sık saptanan alanlardan olmuştur.
T2 Lezyonu:
MS’te tipik lezyonlar geleneksel olarak T2 ağırlıklı sekansta saptanır. Buna karşın T2 lezyonlar özgül değildir. MS için tipik lezyonlar 2 mm’den büyük, ovoid/yuvarlak lezyınlardır. T2 ağırlıklı görüntülerde hiperintens görünüm şu durumlarda saptanır:
–Enflamasyon
–Demyelinizasyon
–Gliozis
–Ödem
–Aksonal kayıp
Konvansiyonel T2 lezyonları aynı zamanda diffüz, büyük, düzensiz hiperintensiteleri de gösterir ki buna “Kirli ak madde” denir. Bunlar sınırları belirsiz büyük lezyonlardır, özellikle oksipital horn’larda yerleşmiştir. RRMS hastalarının %17’sinde görülür.
Birçok T2 lezyonu herhangi bir klinik oluşturmadan ortaya çıkabilir; ancak çoğu klinik olayda yeni lezyon gelişebilir. Bir MS hastası ortalama olarak yılda 4-5 yeni lezyon geliştirir. T2 lezyon yüküyle klinik tutulum arasındaki ilişki genel olarak zayıftır (Klinik olarak “sessiz” alanlar). Ancak özellikle klinik izole sendromda T2 lezyonlar prognoz hakkında bilgi verir. Normal MRG’si olan KİS olgularında 10 yılda MS’e dönüşüm %11 iken, 2 ya da daha fazla lezyonu olanlarda %90’dır.
Tipik Lezyon Lokalizasyonları:
•Korpus kallozum
•Periventriküler
•Beyin sapı/infratentoriyal
•Jukstakortikal
•Spinal Kord
Korpus Kallozum Lezyonları:
•Beyin sapı/infratentoriyal
•Jukstakortikal
•SpinalKordzum
•Periventriküler
•Beyin sapı/infratentoriyal
•Jukstakortikal
•SpinalKord
•Periventriküler
•Beyin sapı/infratentoriyal
•Jukstakortikal
•SpinalKord
Periventriküler Lezyonlar:
Periventriküler Lezyonlar:
Jukstakortikal Lezyonlar:
Gd Tutulumu:
Gd’lu MRG MS’te aktif lezyonun saptamada çok duyarlıdır. Kan-beyin bariyerinin yıkılımını ifade eder. Gd tutulumu 2-6 hafta sürer. Seyrek olarak 3-4 ay sürer. Gd tutan lezyonların %80 T1’de hipointens görülür. Bu lezyonların %40’tan azı kalıcı kara delik olur. T1 hipointens lezyon, ödem ya da parsiyel remyelinizasyonun kanıtı olabilir.
Noduler tutulum (%68)
•Halka şeklinde tutulum (%23)
•Diğer (%9)
*Halkasal tutulum: Ortasında parsiyel remyelinizasyonun olduğu ya da KBB yıkılımının kısmi olarak onarıldığı çevresinde enflamasyonun olduğu lezyonda gerçekleşir
*Noduler tutulum olan lezyonlar zaman içinde küçülür
Bu paternlerin hiç biri MS için tipik değildir. Tek istisna “açık halka”dır. Açık halka tutulumu MS lezyonunu tümör ve enfeksiyondan ayırabilir. Açık kısım tipik olarak gri maddeye dönüktür.
Aktif lezyonların çoğu klinik olarak sessizdir. Gd tutulumu uzun dönem engelliğin göstergesi değildir. MS’te erken tanının yardımcısı olabilirler. Steroid tedavisi, Gd tutulumunu baskılar. Yüksek doz Gd verilmesi, aktif lezyon saptanmasını kolaylaştırır.
Spinal Kord Lezyonları:
- Beyin MRG’nin% 10’u kadar lezyon
- Anormal spinal MRG: % 75
- Kranial MRG normalken anormal spinal MRG % 8-20 (Bu hastalarda MS tanısının kuşkuyla karşılanması gereklidir)
MS Düşündüren Spinal MRG Özellikleri
1. Lezyon büyüklüğü
< 2 vertebra korpus segment uzunluğu
< Sagital kesitte kord alanının % 50 si
2. Lezyon lokalizasyonu
Orta servikal
Torasik
Periferal
3. Lezyonlar asimetrik, multipl, saçılmış
4. Lateral/ dorsal tutulum anterior tutulumdan daha sık
5. Akut lezyonda ödem
6. Fokal ya da diffüz atrofi
